Do kasacji strona dołącza dowód uiszczenia opłaty sądowej; nie dotyczy to prokuratora. Osoba pozbawiona wolności nie uiszcza opłaty przy wnoszeniu kasacji; w wypadku pozostawienia bez rozpoznania albo oddalenia wniesionej przez nią kasacji zasądza się od niej opłatę. Żołnierz odbywający zasadniczą służbę wojskową nie uiszcza opłaty. Opłata ulega zwrotowi stronie, która ją uiściła, jeżeli kasacja zostanie uwzględniona, chociażby w części, albo zostanie cofnięta. Minister Sprawiedliwości określa, w drodze rozporządzenia, wysokość opłaty, mając na uwadze faktyczne koszty postępowania oraz zasadę dostępu do sądu.

Jeżeli wnoszący kasację został pozbawiony wolności po jej wniesieniu, ale w czasie, w którym ciążył na nim obowiązek uiszczenia opłaty i obowiązku tego do chwili pozbawienia wolności nie zrealizował, korzysta ze zwolnienia od opłaty na podstawie art. 527 § 2 k.p.k.(V KZ 5/23).

Choć zatem nie ma - z jednej strony - przeszkód procesowych, by o zwrocie opłaty (stanowiącej komponentę kosztów procesu: art. 616 § 2 pkt 1 k.p.k.) orzekać na późniejszym etapie toczącego się w dalszym ciągu postępowania sądowego, tj. w orzeczeniu kończącym to postępowanie, a wręcz można powiedzieć, że tego typu postąpienie najściślej współbrzmi z literą prawa (art. 626 § 1 k.p.k.), to należy także zwrócić uwagę na to, że brak jest wyraźnych przeciwwskazań natury ustawowej, by w przedmiocie ewentualnego zwrotu opłaty z uwagi na uwzględnienie skargi na wyrok sądu odwoławczego (art. 527 § 4 k.p.k. w zw. z art. art. 539f k.p.k.) orzekł sąd właściwy do rozpoznania tego nadzwyczajnego środka zaskarżenia, który środek ten uwzględnił(III KS 20/22).

Nie należy wzywać do uiszczenia opłaty od kasacji, gdy została ona sporządzona i wniesiona przez adwokata lub radcę prawnego, ale jest niedopuszczalna (np. art. 523 § 2). Jeżeli natomiast strona, i to przez podmiot fachowy, wniosła niedopuszczalną kasację i opłaciła ją, wywołując postępowanie w przedmiocie tej kasacji, choćby jedynie co do jej dopuszczalności, to powinna ona ponosić koszty tego postępowania wywołanego jej niedopuszczalną skargą(IV KZ 39/21).

Stosownie do treści art. 527 § 1 k.p.k. "do kasacji strona dołącza dowód uiszczenia opłaty sądowej". Z przepisu tego jednoznacznie wynika, że obowiązkiem strony jest nie tylko uiszczenie opłaty sądowej od kasacji, lecz także dołączenie dowodu uiszczenia tej opłaty(III KZ 44/21).

Obowiązek opłaty od kasacji obejmuje oskarżyciela posiłkowego(IV KZ 32/13).

Jeżeli strona, i to przez podmiot fachowy, wniosła niedopuszczalną kasację i opłaciła ją, wywołując postępowanie w przedmiocie tej kasacji, choćby jedynie co do jej dopuszczalności, to powinna ona ponosić koszty tego postępowania wywołanego jej niedopuszczalną skargą(III KK 196/11).

Kwestia ustawowych zwolnień od uiszczania opłaty kasacyjnej została całościowo uregulowana w art. 527 k.p.k. i jest to jednocześnie uregulowanie odrębne od tego, które ma zastosowanie w postępowaniu instancyjnym (lex specialis względem art. 554 § 2 k.p.k.). Wymieniony przepis określa jedynie dwie kategorie osób zwolnionych od uiszczania opłaty kasacyjnej. Pierwsza kategoria określa zwolnienie o charakterze bezwzględnym i obejmuje żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową lub pełniących służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego - art. 527 § 3 k.p.k. Do drugiej kategorii należą osoby pozbawione wolności; zwolnienie to ma jednak charakter względny, gdyż w wypadku pozostawienia bez rozpoznania albo oddalenia wniesionej kasacji opłatę zasądza się - art. 527 § 2 k.p.k. Żadnych innych zwolnień od uiszczania tej opłaty ustawa nie przewiduje(III KZ 77/07).

Niedopełnienie obowiązku uiszczenia opłaty od kasacji powoduje odmowę przyjęcia kasacji. Przed wydaniem zarządzenia o odmowie przyjęcia nieopłaconej kasacji, wzywa się stronę (a nie obrońcę lub pełnomocnika, który sporządził i podpisał kasację) do usunięcia braku formalnego poprzez wniesienie opłaty w trybie art. 120 § 1 k.p.k. Z treści zaś tego przepisu jasno wynika, że stosuje się go także, gdy "brak polega na niezłożeniu należytych opłat"(IV KZ 69/07).

Zwolnienia z opłaty od wniosku udziela się co do opłaty, która jest należna Skarbowi Państwa, a nie z opłaty, która może będzie się dopiero kiedyś należała. Do tej pory bowiem stan majątkowy obciążonego opłatą może ulec zmianie, a sprawa o którą chodzi, może zostać załatwiona inaczej. Nie ma więc potrzeby orzekania o tym, gdy sprawa (wniosek) jeszcze nie wpłynęła. Podobnie postępuje się w sprawach o opłatę od kasacji i innych (o tym w postanowieniu SN z dnia 18 czerwca 1996 roku, OSNKW 9-210/96, poz. 71 i innych)(II AKzw 228/06).

Ciężar dowodu co do istnienia okoliczności uzasadniających zwolnienie od opłaty od kasacji spoczywa po stronie ubiegającej się o to zwolnienie. Sam fakt zwolnienia od ponoszenia kosztów procesu, nawet w obu instancjach, w oparciu o dokumenty zgromadzone w toku postępowania instancyjnego, nie zwalnia z obowiązku uaktualnienia i wykazania stosownymi nowymi dokumentami niemożności uiszczenia opłaty od kasacji strony ubiegającej o zwolnienie od obowiązku jej uiszczenia(V KZ 14/04).

Nieprawidłowością było skierowanie do obrońcy skazanego wezwania do uiszczenia opłaty od kasacji w sytuacji, kiedy nie rozpoznano uprzednio zgłoszonego wniosku o zwolnienie od tejże opłaty. Wezwanie to więc nie miało usprawiedliwienia w treści art. 120 § 1 k.p.k. i nie mogło rodzić żadnych skutków procesowych ani w dacie jego wydania, ani też w przeszłości(III KZ 8/99).